MARICELLE BOTHA
Sedert die Frans-Belgiese dramaturg, roman- en fiksieskrywer, Éric-Emmanuel Schmitt se roman Oscar et la dame Rose of eerder Oscar and the Lady in Pink in 2002 verskyn het, het dié verhaal lesers wêreldwyd aangegryp. Nou kan dit ook in Afrikaans gelees word danksy Naòmi Morgan, professor in Frans aan die Universiteit van die Vrystaat en bekende vertaler. Morgan was ook verantwoordelik vir die vertaling van die gelyknamige toneelstuk Oskar en die pienk tannie met Sandra Prinsloo in rolverdeling en spelleiding deur Lara Bye. Die stuk het verlede jaar by die Vryfees gedebuteer en Morgan het hier twee toekennings ontvang vir die verwerking en vertaling ontvang.
Sy het sowat drie of vier jaar gelede met die vertaling van die roman begin, as terapie, toe die 9-jarige niggie van ’n goeie Vlaamse vriendin binne drie maande oorlede is aan ’n breintumor. Die roman is ook aan haar opgedra. Die finale romanweergawe is in 2012 aan Human en Rousseau voorgelê en word in Maart by die Woordfees vrygestel. Morgan vertel dat in Suid-Afrika literêre vertalers in die taalpaar Frans-Afrikaans die probleem het dat hulle nie soos in ander lande ‘opdraggewers’ het nie. Gewoonlik vra ’n uitgewer jou om ’n vertaling te doen. “Ons word ongelukkig genoodsaak om dit andersom te doen: uit liefde en waardering vir ’n skrywer doen ons vertalings sonder dat iemand ons vra en lê dit dan voor aan uitgewers of regisseurs. Soms is ons gelukkig, dikwels egter nie, want uitgewers glo dat Afrikaners nie graag vertalings lees nie (die verkoopsyfers toon dit blykbaar aan).”
Aanvanklik wou geen uitgewer die roman publiseer nie. Sy het toe intussen die dramaweergawe van die roman verkry en dit aan Sandra Prinsloo voorgelê. “Ek het haar van die begin af gesien as die karakter ‘Ouma Rosa’”. Die dramateks is nog gedurende repetisies aangepas, dus sou ’n mens kon sê dat dit afgehandel is vir die Vryfees in Julie 2012. En te oordeel aan resensies het Mogan die spyker op die kop geslaan. Sy vertel dat veral Oskar se register vir haar ’n uitdaging was. “In die Franse weergawe is hy ’n goed opgevoede Franse seuntjie wat na die ‘Sneeuvlokkiewals’ deur sy oorfone luister. Hy het ook ’n baie goeie, uitgebreide en presiese woordeskat, soos die meeste Franse kinders. Ek moes hom in Afrikaans natuurlik en nie pretensieus laat klink nie.” ’n Ander uitdaging was om oortuigende Afrikaanse name vir die ander karakters te vind, vertel sy.
Maar wat is dit van hierdie teks wat haar so aantrek? “O, dis ’n lieflike teks. As leser was ek baie geroer en baie dankbaar dat Schmitt hierdie teks geskryf het. Dit is nie net ’n wonderlike bydrae tot die literêre kanon nie, dis ook baie nuttig vir doodsbegeleiding. Die Nederlandse vertaling word baie gebruik in kinderhospitale in Nederland en Vlaandere. As vertaler was die teks ’n absolute plesier.” Sy voeg by dat sy dramavertaling bo prosa verkies, want sy hou van dialoog. Morgan is tans besig om aan ’n Franse vertaling van Elsa Joubert se Suid van die Wind te werk, en sy soek ’n Franse regisseur wat geïnteresseerd sou wees in die vertaling van Drie susters twee (haar eie huldeblyk aan die ongelooflike Reza de Wet, soos sy ’n oud-leerling van Oranje meisieskool) en Kanna hy kô hys toe, wat sy sê vir haar nou meer aktueel as ooit tevore is.
